درختان، این موجودات سبز و ساکت، نه‌تنها نگهبانان محیط زیست ما هستند، بلکه حافظان زندگی‌اند. هر برگ چراغی است برای تولید اکسیژن و هر ریشه سدی برای حفاظت از خاک. روز درختکاری یادآور این حقیقت ساده اما پراهمیت است که برای حفاظت از خانه‌مان، زمین، به بازگرداندن این منابع ارزشمند طبیعی نیاز داریم اما چرا این روز مهم است و چه تاریخی در پس آن نهفته است؟
چرا درختکاری اهمیت دارد؟
زندگی بدون درختان چیزی شبیه به کابوسی است که شاید در تغییرات اقلیمی آینده بتوان تصور کرد. درختان، قهرمانان بی‌صدا، با جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن، نه‌تنها به تنفس ما کمک می‌کنند، بلکه به مبارزه با گرمایش جهانی نیز مشغول‌اند اما این تنها آغاز داستان است. درختان، مأمن پرندگان، سرپناه حشرات و پناهگاهی برای تنوع زیستی بی‌کران هستند.
روز درختکاری؛ از آمریکا تا ایران
اولین جرقه روز درختکاری در سال ۱۸۷۲ در ایالات متحده زده شد، جایی که تلاش برای بازگرداندن جنگل‌های نابودشده به یک حرکت اجتماعی بدل گشت اما این جنبش سبز به مرزها محدود نماند. در ایران، از سال ۱۳۵۹، پانزدهم اسفند ماه به نام روز درختکاری شناخته شد. این روز فرصتی است برای خانواده‌ها، مدارس و سازمان‌ها تا دست در خاک کنند و نهالی برای آینده بکارند.
چالش‌های درختکاری: سبز کردن زمین، نه‌چندان آسان
درختکاری اگرچه ساده به‌نظر می‌رسد، اما با موانع بزرگی روبه‌روست: کمبود آب قطعا یکی از این موانع است. مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، جایی که درختان برای بقا نیاز به منابع آبی دارند، در خط مقدم این چالش‌اند.
آلودگی خاک مانع دیگری است که می‌توان به آن اشاره کرد. با کاشت درختان، سموم کشاورزی و مواد شیمیایی، خاک را مسموم کرده و کاشت نهال‌ها را دشوارتر می‌کنند.
و نکته غیرقابل انکار تغییرات اقلیمی است؛ خشکسالی‌های پی‌درپی و افزایش دما رشد درختان را تهدید می‌کند و حتی برخی گونه‌ها را به مرز نابودی می‌کشاند و از همین روست که کاشت گیاهان متناسب با اقلیم هر منطقه در بحث درختاری اهمیتی دوچندان می‌یابد.
جنگل‌ها در خطر؛ چرا باید به درختکاری اولویت دهیم؟
آمارها ترسناک‌اند: از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰، بیش از ۴۲۰ میلیون هکتار جنگل از بین رفته است. حتی آمازون، شُش‌های زمین، هر سال حدود ۱۰ هزار کیلومتر مربع از پوشش درختی خود را از دست می‌دهد.
اما درختکاری راه نجاتی است که نه‌تنها می‌تواند این روند را معکوس کند، بلکه بحران‌هایی مانند آلودگی هوا را نیز کاهش دهد.
درختان: سربازان خط مقدم در نبرد با آلودگی
شاید باورکردنی نباشد، اما هر درخت بالغ سالانه می‌تواند ۲۲ کیلوگرم دی‌اکسید کربن جذب کرده و ۱۱۳ لیتر اکسیژن تولید کند. درختان همچنین می‌توانند تا ۵۰ درصد ذرات معلق در هوا را فیلتر کنند، چیزی که در شهرهای آلوده‌ای مانند تهران یا دهلی بسیار حیاتی است.
نگاه به آینده: یک اقدام کوچک، تأثیری بزرگ
کاشت یک میلیارد درخت تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند ۲۵ درصد از گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد. سرمایه‌گذاری در این زمینه نه‌تنها بازگشت اقتصادی ۵ برابری دارد، بلکه دمای زمین را نیز پایین می‌آورد. هر نهالی که امروز می‌کاریم، فرصتی است برای فردایی بهتر.
در آرزوی هوای تازه!
در سوپرپایپ، حفظ محیط‌زیست فقط یک شعار نیست؛ همزمان با نزدیک شدن به بیست و هشتمین سال تاسیس سوپرپایپ، ۲۸ اصله درخت بلوط ایرانی در بلندای زاگرس و در منطقه کوهستانی «اَلگِن»، واقع در ارتفاعات چهارمحال و بختیاری به همت سوپرپایپ کاشته شد.
این درختان با همکاری بنیاد اجتماعی «الگن» در بخشی از مراتع کوهستانی زاگرس که «بوستان سوپرپایپ» نام‌گذاری شده‌اند کشت و محافظت می‌شوند. مقرر شد سوپرپایپ به مدت پنج سال و تا زمان پایداری و سازگاری درختان با بوم کوهستان، مراقبت و نگهداری از این نگهبانان سبز زمین را بر عهده بگیرد.
از سوی دیگر همزمان با روز درختکاری در پانزدهمین روز از اسفندماه ۱۴۰۳، در دفتر مرکزی و کارخانه قشم و همچنین مجتمع صنعتی سوپرپایپ در قزوین گونه‌های متنوعی از درختان و گیاهان کاشته شد. حتی در شرایط سخت اقلیمی قشم، درختانی مانند انبه، نخل و لیمو کاشته شده‌اند تا نشانی از پایداری و امید باشند. در مجتمع صنعتی قزوین، که بزرگترین انبار مکانیزه صنعت تاسیسات کشور به شمار می‌رود، کاشت درختان سرو نقره‌ای در نوار سبز پیرامونی، آینده‌ای سبز را در این مجتمع نوید می‌دهد.
در روزهایی که بحران‌های زیست‌محیطی روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شوند، کاشت درختان شاید ساده‌ترین اما تأثیرگذارترین راه‌حل باشد. اگر هرکدام از ما تنها یک درخت بکاریم، جهان می‌تواند نفسی تازه بکشد.
نشریه مجری
این مقاله در شماره ۵۸ نشریه مجری منتشر شده است. مجری تنها نشریه فارسی‌زبان ویژه مجریان تأسیسات و مهندسان ناظر است که از سال ۱۳۸۱ با هدف ارتقای دانش فنی منتشر می‌شود. این نشریه که به‌طور رایگان در اختیار متخصصان صنعت قرار می‌گیرد، بستری برای انتقال دانش به‌روز، معرفی راهکارهای نوین و تقویت ارتباط میان فعالان این حوزه است.
