سقوط از ارتفاع همچنان یکی از مهمترین علل مرگ‌ومیر ناشی از کار در سراسر جهان است. سالانه کارگران زیادی در اثر استفاده نادرست از تجهیزاتی همچون نردبان، داربست و سکوهای کار جان خود را از دست می‌دهند.
در میان این تجهیزات، نردبان به دلیل سادگی و دسترسی آسان، پرکاربردترین وسیله برای دسترسی به ارتفاع است. با این‌حال، استفاده نادرست از آن می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و حتی مرگبار شود؛ همچون حادثه‌ای که سال گذشته به دلیل لیز خوردن نردبان، برای روانشاد حسن نورسته، مجری مجاز سوپرپایپ، در آذربایجان شرقی افتاد و داغی بر دل خانواده سوپرپایپ گذاشت.
دلایل اصلی وقوع حوادث نردبان
حوادث ناشی از نردبان معمولاً در اثر بی‌توجهی به اصول ایمنی رخ می‌دهند و با توجه به اینکه استفاده از نردبان به نظر آسان می‌رسد در بسیاری از موارد، شرایط ایمنی به خوبی رعایت نمی‌شود. تجربه نشان داده مهمترین دلایل وقوع حادثه نردبان عبارتند از:
- قرار دادن نردبان روی سطوح ناپایدار، ناهموار یا لغزنده
- ایجاد حرکت بیش از حد روی نردبان و از دست دادن تعادل
- عدم رعایت «سه نقطه تماس» (دو دست و یک پا یا دو پا و یک دست) در هنگام استفاده
- عدم بازرسی نردبان قبل از استفاده و استفاده از نردبان‌های معیوب
- شرایط محیطی نامناسب مانند وزش باد، بارندگی و یا خطر برق‌گرفتگی هنگام استفاده از نردبان فلزی در مجاورت خطوط برق
چه زمانی نباید از نردبان استفاده کرد؟
در برخی شرایط، استفاده از نردبان گزینه مناسبی نیست و می‌تواند خطرآفرین باشد. در این موارد، باید از روش‌های ایمن‌تر مانند داربست، بالابر یا سکوهای کار استفاده شود. مواردی که نباید از نردبان استفاده کرد شامل:
- زمانی که نیاز به کار با هر دو دست باشد
- زمانی که امکان ثابت کردن نردبان وجود نداشته باشد
- هنگام انجام کارهای طولانی‌مدت در ارتفاع
- در صورتی که محیط کار گسترده باشد و نیاز به جابه‌جایی مداوم باشد
- در هنگام جابه‌جایی بارهای سنگین یا حجیم
- در شرایط نامناسب جوی مانند بارندگی یا وزش باد شدید
مقررات ایمنی برای استفاده از نردبان
مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار، که زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، مقررات سختگیرانه‌ای برای کار در ارتفاع وضع کرده است. برخی از این قوانین شامل موارد زیر می‌شوند:
- نردبان باید از نظر جنس، ابعاد و قابلیت بارگذاری متناسب با شرایط محیطی و نوع عملیات باشد.
- استفاده از نردبان در شرایطی همچون قرار دادن روی داربست، تکیه بر سطوح ناپایدار یا استفاده به‌عنوان پل ارتباطی ممنوع است.
- حداکثر طول نردبان‌های قابل حمل نباید بیش از ۱۰ متر باشد.
- استقرار نردبان باید به گونه‌ای باشد که زاویه آن با سطح مبنا حدود ۷۵ درجه باشد.
- استفاده همزمان دو کارگر از یک نردبان (به جز نردبان‌های ثابت) مجاز نیست.
- نردبان‌های معیوب، شکسته یا فرسوده نباید مورد استفاده قرار گیرند.
- استفاده از نردبان‌های طنابی و اتصال دو نردبان برای افزایش طول آن‌ها ممنوع است.
ایمنی را جدی بگیرید!
سقوط از ارتفاع و حوادث ناشی از نردبان در اغلب موارد قابل پیشگیری هستند. رعایت استانداردهای ایمنی، انتخاب صحیح تجهیزات، آموزش کارگران و نظارت بر اجرای دستورالعمل‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش این حوادث ایفا کند. جان هر کارگر ارزشمند است و با رعایت اصول ایمنی، می‌توان از بسیاری از اتفاقات ناگوار جلوگیری کرد.
نشریه مجری
این مقاله در شماره ۵۸ نشریه مجری منتشر شده است. مجری تنها نشریه فارسی‌زبان ویژه مجریان تأسیسات و مهندسان ناظر است که از سال ۱۳۸۱ با هدف ارتقای دانش فنی منتشر می‌شود. این نشریه که به‌طور رایگان در اختیار متخصصان صنعت قرار می‌گیرد، بستری برای انتقال دانش به‌روز، معرفی راهکارهای نوین و تقویت ارتباط میان فعالان این حوزه است.
